Geen woord te veel
21 augustus 2015
Keizer Joseph II, de broer van Marie Antoinette, riep Mozart op het matje, omdat hij vond dat er in diens partituur van Die Entführung aus dem serail wel heel erg veel noten stonden. Wolfang Amadeus keek zijn opdrachtgever even aan en vroeg toen welke hij weg zou willen laten. Daar had onze Habsburger geen antwoord op.
Als ik een manuscript redigeer, moet ik regelmatig aan deze anekdote denken. Zelfs als ik het vertelde verhaal sterk en overtuigend vind, denk ik vaak: er staan teveel woorden! Ooit heeft dat ertoe geleid dat ik vijfentwintig hoofdstukken schrapte, om daarna aan de auteur te vragen of hij ze miste. Ja, hij miste ze en toch plaatste hij ze niet terug in zijn tekst, want hij vond dat zijn boek aan kracht gewonnen had. We hebben van die titel uiteindelijk zo’n tachtigduizend exemplaren verkocht. Vorige week stoorde het woordje duidelijk me op pagina tachtig van een manuscript dat ik onder handen had. Waarom was dat? Het stond in de desbetreffende zin toch echt goed op zijn plaats. De zoekmachine vertelde me waar mijn irritatie vandaan kwam. In de tekst was het woord al drieëndertig keer eerder voorgekomen.
Bijna iedere beschrijving wordt beter als je er minder woorden voor gebruikt. Dat geldt ook voor jouw teksten. Het is een uitstekende oefening om een eenmaal geschreven tekst de volgende dag te herlezen met de opdracht er minimaal vijftien woorden uit te halen. Je zult zien dat dat altijd kan en dat de tekst er beter van wordt. Helderder, pregnanter, overtuigender.
Op Valentijnsdag at ik met mijn vriendin Hanneke. Ze vertelde me met een zweem van trots dat ze volop bezig was te schrappen. Kill your darlings, verzuchtte ze. Dat móet! Ik vind dat de grootste onzin die in de wereld van de schrijfcursussen verteld wordt. Wie heeft dat verzonnen? Je helpt datgene wat je het liefste is toch niet om zeep? Maak het mooi, maak het goed, kleed het aan, gebruik de juiste make-up, trek het de fraaiste kleren aan. Als de tekst als een beeldschone vrouw voor je staat, schik dan nog even hier en daar een plooi of een kraagje, maar gebruik geen woord teveel.
Deze column verscheen eerder in Schrijven Magazine