Recensie Ger Groot – Het onmogelijke manuscript, Govert Derix

01 februari 2024

Flitsrecensie ‘Het onmogelijke manuscript’ – Ger Groot (voormalig recensent van o.a. NRC en De Groene)

Een hoofdpersoon die bij herhaling zegt wars te zijn van zweverigheid en esoterie: zoiets wekt onwillekeurig sympathie. Die hoofdpersoon van Govert Derix’ roman ‘Het onmogelijke manuscript’ is een schrijver wiens nieuwe boek zojuist door zijn uitgever is afgewezen. Nu zoekt hij rust bij zijn zwager in een idyllische streek van de Braziliaanse binnenlanden en hij vertelt hem het plot na. Dat is een hemelbestormend verhaal waar Dan Brown pips van om de neus zou zijn geworden en dat alleen al in samenvatting ruim de helft van ‘Het onmogelijke manuscript’ beslaat.

 

 

Helemaal ongelijk kunt je de uitgever van Derix’ hoofdpersoon niet geven. Van Auschwitz gaat het verhaal naar klimaatcatastrofe, van politieke stagnatie naar fascistisch messianisme, belichaamd in het evenbeeld van Thierry Baudet. Derix’ boodschap is, net als in zijn vorige, succesvol ontvangen roman ‘De boom’, apocalyptisch. Niets minder dan het voortbestaan van een menselijke aarde staat op het spel.Die zorg is lofwaardig, maar helaas heeft Derix’ hoofdpersoon (die veel weg lijkt te hebben van de schrijver zelf) zich weinig gelegen laten liggen aan de goede raad van de in ‘het onmogelijke manuscript’ optredende, echt bestaande vertaler Harrie Lemmens: ‘Leg de boodschap er niet te dik bovenop.’

Dat betekent niet dat er in het boek geen mooie observaties voorkomen. ‘Politiek [moet] natuurlijk saai zijn,’ zegt de gemankeerde schrijver als antwoord op het populisme van ‘Baudet’. ‘Hijgerigheid brengt je van je apropos. […] Elke vier jaar een nieuwe wind is funest.’ En wanneer hij zich ontpopt als de filosoof die Derix ook zelf is, merkt hij trefzeker op: ‘Men denkt vaak dat filosofen veel en diep nadenken. Niets is minder waar. Denken moet je laten gebeuren. Het voltrekt zich.’

Wanneer Derix’ alter-ego in de slotregels van de roman zijn ‘onmogelijke manuscript’ in een kuil begraaft, blijf je als lezer achter in verwondering. Wat is dit eigenlijk voor boek? Bestond er wèrkelijk een eigen, afgewezen roman van Derix, waarover deze nu zijn gram haalt? Of is het boek van begin af aan opgezet als een bewuste loochening van Hemingway’s, door Derix zelf aangehaalde advies: ‘Show, don’t tell’? Of als een begoochelend spel van fictie en realiteit tussen twee elkaar weerspiegelende schrijvers?

Mooi rondt Derix zijn roman in ieder geval wel af, misschien zelfs met een ironie die in de rest ervan node wordt gemist. De hoofdpersoon begraaft zijn onmogelijke manuscript, terwijl ergens op aarde een roos ontluikt, uitgroeit tot gigantische proporties en opstijgt naar de zon. De aarde wordt ‘rooskleurig’ en, schrijft Derix, ‘mijn uitgever belde. Ik vertelde hem dit verhaal.’